159.XI. Các Khách (S.v,51)
1) …
2) — Ví như, này các Tỷ-kheo, có một nhà khách, ở đấy có người từ phương Ðông tới ở, có người từ phương Tây tới ở, có người từ phương Bắc tới ở, có người từ phương Nam tới ở, có người Sát-đế-lị tới ở, có người Bà-la-môn tới ở, có người Phệ-xá tới ở, có người Thủ-đà tới ở. Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành, với các pháp cần phải liễu tri nhờ Thắng trí, họ nhờ Thắng trí liễu tri các pháp ấy; với các pháp cần phải đoạn tận nhờ Thắng trí, họ đoạn tận các pháp ấy nhờ Thắng trí; với các pháp cần phải chứng ngộ nhờ Thắng trí, họ chứng ngộ các pháp ấy nhờ Thắng trí; với những pháp cần phải tu tập nhờ Thắng trí, họ tu tập những pháp ấy nhờ Thắng trí.
3) Và này các Tỷ-kheo, thế nào là những pháp cần phải liễu tri nhờ Thắng trí? Cần phải được trả lời là năm thủ uẩn. Thế nào là năm? Tức là sắc thủ uẩn, thọ thủ uẩn, tưởng thủ uẩn, hành thủ uẩn, thức thủ uẩn. Những pháp này, này các Tỷ-kheo, là những pháp cần phải liễu tri nhờ Thắng trí.
4) Và này các Tỷ-kheo, thế nào là những pháp cần phải đoạn tận nhờ Thắng trí? Vô minh, hữu và ái (bhavatanhà), những pháp này cần phải đoạn tận nhờ Thắng trí.
5) Và này các Tỷ-kheo, những pháp nào cần phải chứng ngộ nhờ Thắng trí? Minh và Giải thoát, này các Tỷ-kheo, những pháp này cần phải chứng ngộ nhờ Thắng trí.
6) Và này các Tỷ-kheo, những pháp nào cần phải tu tập nhờ Thắng trí? Chỉ và quán, này các Tỷ-kheo, những pháp này cần phải tu tập nhờ Thắng trí.
7) Và thế nào, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành; đối với các pháp cần phải liễu tri, họ liễu tri được các pháp ấy nhờ Thắng trí; đối với các pháp cần phải đoạn tận nhờ Thắng trí, họ đoạn tận các pháp ấy nhờ Thắng trí; đối với những pháp cần phải chứng ngộ nhờ Thắng trí, họ chứng ngộ những pháp ấy nhờ Thắng trí; đối với những pháp cần phải tu tập nhờ Thắng trí, họ tu tập những pháp ấy nhờ Thắng trí?
8) Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập chánh Tri kiến… tu tập chánh định liên hệ đến viễn ly, liên hệ đến ly tham, liên hệ đến đoạn diệt, hướng đến từ bỏ. Như vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành; đối với các pháp cần phải liễu tri nhờ Thắng trí, vị ấy liễu tri những pháp ấy nhờ Thắng trí; đối với những pháp cần phải đoạn tận nhờ Thắng trí, vị ấy đoạn tận những pháp ấy nhờ Thắng trí; đối với những pháp cần phải chứng ngộ nhờ Thắng trí, vị ấy chứng ngộ những pháp ấy nhờ Thắng trí; đối với những pháp cần phải tu tập nhờ Thắng trí, vị ấy tu tập những pháp ấy nhờ Thắng trí.
160.XII. Con Sông (S.v,53)
1) …
2) — Ví như, này các Tỷ-kheo, sông Hằng thiên về hướng Ðông, hướng về hướng Ðông, xuôi về hướng Ðông. Rồi có một quần chúng lớn đến cầm cuốc và giỏ nói rằng: “Chúng ta sẽ làm cho sông Hằng này thiên về hướng Tây, hướng về hướng Tây, xuôi về hướng Tây”. Các Ông nghĩ thế nào, này các Tỷ-kheo, quần chúng lớn ấy có thể làm cho sông Hằng thiên về hướng Tây, hướng về hướng Tây, xuôi về hướng Tây không?
— Thưa không, bạch Thế Tôn.
— Vì sao? Vì rằng sông Hằng thiên về hướng Ðông, hướng về hướng Ðông, xuôi về hướng Ðông, không dễ gì có thể làm sông Hằng thiên về hướng Tây, hướng về hướng Tây, xuôi về hướng Tây. Quần chúng lớn ấy chỉ phải khổ nhọc, phiền não mà thôi.
3) Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành, thời các vua, đại thần của vua, bằng hữu, đồng nghiệp, thân thích hay quyến thuộc cùng một huyết thống, đem tài sản đến mời mọc: “Hãy đến, này Bạn ! Sao để những cà-sa này làm phiền não Bạn? Sao lại bộ hành với đầu trọc vày bát? Hãy hoàn tục, hưởng các tài sản và làm các Công đức”. Này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành từ bỏ học pháp và hoàn tục; sự kiện như vậy không xảy ra. Vì sao? Vì rằng, này các Tỷ-kheo, tâm của vị ấy đã lâu ngày thiên về viễn ly, hướng về viễn ly, xuôi về viễn ly, không thể nào có thể trở lại hoàn tục; sự kiện như vậy không xảy ra. Và thế nào là Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành?
4) Ở đây, này các Tỷ-kheo, Tỷ-kheo tu tập chánh Tri kiến liên hệ đến viễn ly… tu tập chánh định liên hệ đến viễn ly, liên hệ đến ly tham, liên hệ đến đoạn diệt, hướng đến từ bỏ. Như vậy, này các Tỷ-kheo, là Tỷ-kheo tu tập Thánh đạo Tám ngành, làm cho sung mãn Thánh đạo Tám ngành.
Xem chi tiết:
Kinh Tương Ưng – Tập V – Thiên Ðại Phẩm – Chương I – Tương Ưng Ðạo (b)