(III) (45) Nghèo Khổ
- – Sự nghèo khổ, này các Tỷ-kheo, có phải là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời?
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
– Khi một người khổ không có sở hữu, sống túng thiếu, phải mắc nợ, mắc nợ ấy, này các Tỷ-kheo, có phải là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời?
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
– Khi một người nghèo khổ không có sở hữu, sống túng thiếu, sau khi mắc nợ, phải chấp nhận tiền lời. Tiền lời, này các Tỷ-kheo, có phải là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời?
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
– Khi một người nghèo khổ, này các Tỷ-kheo, không có sở hữu, sống túng thiếu phải chấp nhận tiền lời, và khi thời hạn đến, không trả được tiền lời, người ta hối thúc, đốc thúc người ấy. Sự thối thúc, đốc thúc, này các Tỷ-kheo, có phải là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời?
– Thưa vâng, bạch thế Tôn.
– Khi một người nghèo khổ, này các Tỷ-kheo, không có sở hữu, sống túng thiếu, bị hối thúc, không trả được, người ta theo sát gót truy tìm người ấy. Bị theo sát gót, bị truy tìm, này các Tỷ-kheo, có phải là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời?
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
– Khi một người nghèo khổ, này các Tỷ-kheo, không có sở hữu, sống túng thiếu, bị theo sát gót, bị truy tìm, không trả nợ được, người ta bắt trói người ấy. Sự bắt trói, này các Tỷ-kheo, có phải là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời?
– Thưa vâng, bạch Thế Tôn.
– Này các Tỷ-kheo, như vậy, nghèo khổ là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời; mắc nợ cũng là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời; tiền lời cũng là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời; bị hối thúc, đốc thúc cũng là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời; bị theo sát gót, bị truy tìm cũng là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời; bị bắt trói cũng là một sự đau khổ cho người có Tham dục ở đời.
Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, ai không có lòng tin trong các thiện pháp, không có lòng hổ thẹn trong các thiện pháp, không có lòng sợ hãi trong các thiện pháp, không có tinh tấn trong các thiện pháp, không có trí tuệ trong các thiện pháp; người này, này các Tỷ-kheo, được gọi là người nghèo khổ, không có sở hữu, sống túng thiếu trong Luật của bậc Thánh.
- Nay chính người ấy, này các Tỷ-kheo, nghèo khổ, không có sở hữu, sống túng thiếu, không có lòng tin trong các thiện pháp, không có lòng hổ thẹn trong các thiện pháp, không có lòng sợ hãi trong các thiện pháp, không có tinh tấn trong các thiện pháp, không có trí tuệ trong các thiện pháp, làm ác hạnh về thân, làm ác hạnh về lời, làm ác hạnh về ý nghĩ. Ta gọi người ấy là người mắc nợ. Người ấy do nhân che giấu thân ác hạnh, khởi lên ác dục, muốn rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”, suy nghĩ rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”, nói rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”, cố gắng với tác động về thân, nghĩ rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”. Người ấy, do nhân che giấu ác hạnh về lời… ác hạnh về ý, khởi lên ác dục, muốn rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”, suy nghĩ rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”, Nói rằng : “Mong rằng không ai biết ta làm”, cố gắng với tác động về thân, nghĩ rằng: “Mong rằng không ai biết ta làm”. Ðây Ta gọi rằng: “Tiền lời gia tăng”. Và các đồng Phạm hạnh thuần thành nói về người ấy như sau: “Tôn giả này có làm như vậy, có sở hành như vậy”. Ðây Ta nói rằng, người ấy bị hối thúc, đốc thúc, rồi đi đến rừng hay đi đến gốc cây, hay đi đến ngôi nhà trống, các ác bất thiện tầm, câu hữu với hối lỗi hiện hành. Ðây Ta gọi là bị theo sát gót, bị truy tìm.
- Nay chính người ấy, này các Tỷ-kheo, nghèo khổ, không có sở hữu, sống túng thiếu, sau khi làm ác hạnh về thân, sau khi làm ác hạnh về lời, sau khi làm ác hạnh về ý, khi thân hoại Mạng chung, bị trói buộc trong trói buộc của Ðịa ngục, bị trói buộc trong trói buộc của loài Bàng sanh. Và này các Tỷ-kheo, Ta không thấy một trói buộc nào khác lại khắc nghiệt như vậy, lại ác liệt như vậy, lại làm chướng ngại như vậy cho sự Chứng đắc vô thượng an ổn khỏi các khổ ách, này các Tỷ-kheo, giống như sự trói buộc Ðịa ngục hay sự trói buộc các loài Bàng sanh.
Nghèo khổ và mắc nợ, Ðược gọi khổ ở đời! Kẻ bần cùng mắc nợ, Thọ dụng, bị tổn hại, Rồi bị người truy lùng, Cho đến bị trói buộc. Trói buộc vậy là khổ, Cho người cầu được dục. Như vậy trong Luật Thánh, Ai sống không lòng tin, Không xấu hổ, sợ hãi, Quyết định chọn ác nghiệp. Sau khi làm ác hạnh, Về thân, lời và ý. Lại mong muốn được rằng: “Chớ ai biết ta làm”. Người ấy khéo che giấu, Với thân, lời và ý, Làm tăng trưởng ác nghiệp, Tại đây, đó, làm nữa. Người ác tuệ, ác nghiệp, Biết việc ác mình làm, Như kẻ nghèo mắc nợ, Thọ dụng, bị tổn hại. Những tư tưởng khổ đau Sanh ra từ hối hận Vẫn truy tìm người ấy, Ở làng hoặc ở rừng. Người ác nghiệp, ác tuệ, Biết việc ác mình làm, Hoặc rơi vào Bàng sanh, Hoặc bị trói Ðịa ngục. Trói buộc này là khổ. Bậc trí được Giải thoát, Ai tâm tịnh bố thí, Với vật dụng đúng pháp, Gieo cầu may hai đường, Tín tại gia tìm cầu, Hiện tại được Hạnh phúc, Ðời sau được an lạc. Như vậy tại gia thí, Tăng trưởng các Công đức. Như vậy trong Luật Thánh Tín tâm được an trú. Có xấu hổ, sợ hãi, Có trí, bảo hộ giới, Bậc ấy, trong Luật Thánh, Ðược gọi: “Sống an lạc”. Ðược lạc không vật chất, An trú trên tánh xả. Từ bỏ năm triền cái, Thường siêng năng, Tinh cần, Chứng Thiền định, nhứt tâm, Thận trọng, giữ Chánh niệm. Biết như thật là vậy, Ðoạn diệt mọi kiết sử, Hoàn toàn không chấp thủ, Chơn chánh, tâm Giải thoát, Với chánh Giải thoát ấy, Nếu trí như vậy khởi: “Bất động ta Giải thoát, Ðoạn diệt hữu kiết sử”. Trí này, trí tối thượng, Lạc này, lạc vô thượng, Không sầu, không trần cấu, Ðược an ổn, (Giải thoát), Trạng thái không nợ này, Ðược xem là tối thượng.
Xem chi tiết: